Pistolet maszynowy PM 63 RAK

Pistolet maszynowy wz. 1963 Rak, PM-63 Rak – polski pistolet maszynowy kalibru 9 mm, na nabój 9 × 18 mm Makarowa. Opracowany w latach 60. XX wieku przez prof. Piotra Wilniewczyca. Broń przeznaczona dla niektórych pododdziałów wojska, w tym załóg wozów bojowych, używana także przez jednostki Milicji.

Pistolet maszynowy wzór 1963 jest indywidualną bronią samoczynno-samopowtarzalną. Zasada działania oparta jest o odrzut zamka swobodnego z opóźnionym ruchem powrotnym. Broń strzela z zamka otwartego, zamek typu zewnętrznego nasuwa się na lufę i obejmuje ją w przednim położeniu. W przedniej części zamka znajduje się tzw. łyżka, wystająca przed lufę, pełniąca rolę osłabiacza podrzutu, ustateczniającego broń (według jednak niektórych opinii, deklarowane działanie łyżki jako osłabiacza podrzutu stanowi jedynie przypuszczenie i ma nieudokumentowany wpływ na zachowanie broni).  Umożliwia ona także napięcie zamka jedną ręką, poprzez naciśnięcie broni łyżką o twardą przeszkodę; taka konstrukcja zamka jest unikatową cechą PM-63. Przed pierwszym strzałem należało odciągnąć (lub napiąć o przeszkodę) zamek, który pozostawał w stanie napiętym w tylnej pozycji. W zamku umieszczony jest sprężynowy opóźniacz bezwładnościowy, zmniejszający szybkostrzelność broni. Mechanizm uderzeniowy igliczny z iglicą stałą, osadzoną w zamku. Mechanizm spustowy bez przełącznika rodzaju ognia ze spustem dwuchodowym – krótkie ściągnięcie spustu powoduje strzał pojedynczy, długie – serie. Bezpiecznik od strzałów przypadkowych – nastawny, unieruchamia zamek w położeniu tylnym i przednim oraz w pośrednim podczas rozkładania i składania broni.

Zasilanie z magazynków 15- i 25-nabojowych dołączanych do gniazda w chwycie. Magazynek 15 nabojowy nie wystaje z chwytu. Przyrządy celownicze składają się z muszki i celownika przerzutowego który posiada nastawy 75 i 150 m, wraz ze szczerbiną.

Pistolet maszynowy wyposażony jest w mało wygodną metalową kolbę składaną, w postaci dwóch płaskich prętów obejmujących broń po bokach i wysuwanych do tyłu, ze stopką rozkładaną przez obrót o 270°. Z przodu znajduje się rozkładany chwyt przedni. Broń wykonana była w całości w technologii frezowania z elementów stalowych.

Prostota konstrukcji, pewność i powtarzalność działania automatyki broni oraz rozwiązanie techniczne dwuchodowego spustu są oceniane z technicznego punktu widzenia wysoko. Skonstruowano dobrze działający i prosty w budowie pistolet maszynowy o małych wymiarach i masie.  Dobrze oceniany pod względem funkcjonalności jest rozkładany chwyt przedni, aczkolwiek wymagał on uważnego chwytu z uwagi na możliwość uszkodzenia trzymanego zbyt wysoko palca przez zamek. Z kolei rozkładana kolba, która po złożeniu przylegała w całości do broni, była skomplikowana w rozkładaniu i mało funkcjonalna w stanie rozłożonym. Pistolet jest łatwy w składaniu i rozkładaniu i mało podatny na zacięcia, jakkolwiek układ konstrukcyjny zwiększa podatność na zanieczyszczenie. Mimo to, broń jako całość oceniana jest jako mało bezpieczna w użytkowaniu, nieprzyjazna dla użytkownika i niepraktyczna. Niska była również celność – pomimo celownika wyskalowanego na 75 i 150 m, skuteczny ogień seriami do tarczy w formie popiersia można prowadzić do ok. 50 m. Standardowy magazynek 15-nabojowy był oceniany jako zdecydowanie zbyt mało pojemny, natomiast magazynek 25-nabojowy wystawał już z chwytu, utrudniając przenoszenie. Wytwarzanie Raka było przy tym drogie i materiałochłonne.